ทรัพยากรน้ำ

2.2   ทรัพยากรน้ำ

         แหล่งน้ำน้ำตามธรรมชาติของจังหวัดนครพนม   ที่มีความสำคัญต่อกิจกรรมการผลิตทางการเกษตร   การอุตสาหกรรมและการอุปโภคบริโภค   สามารถแบ่งแยกออกตามแหล่งที่มาได้ดังนี้

         แม่น้ำโขง   มีแหล่งกำเนิดจากประเทศจีน   เป็นแม่น้ำขนาดใหญ่มีความลึก   กว้างและยาวมาก   ซึ่งมีปริมาณน้ำไหลมากตลอดปี   การนำน้ำมาใช้ประโยชน์เพื่อการเกษตรยังมีน้อยเนื่องจากการพัฒนาเพื่อนำน้ำมาใช้ประโยชน์ยังทำได้ไม่เต็มที่   แม่น้ำสายนี้ไหลผ่านพื้นที่    อำเภอบ้านแพง   อำเภอท่าอุเทน   อำเภอเมืองนครพนม   และอำเภอธาตุพนม   เป็นระยะทางประมาณ   153   กิโลเมตร   แล้วไหลลงไปทางใต้ผ่านจังหวัดมุกดาหาร    อุบลราชธานี   เข้าสู่ประเทศสาธารณรัฐกัมพูชาและออกสู่ทะเลที่ประเทศสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม   แม่น้ำสายนี้นับได้ว่าเป็นแม่น้ำที่สำคัญต่อเศรษฐกิจและการเมืองเป็นอย่างมาก

        แม่น้ำสงคราม   มีต้นกำเนิดบริเวณเทือกเขาภูพาน   ในท้องที่อำเภอหนองหานจังหวัดอุดรธานี   โดยไหลขึ้นไปทางเหนือจากนั้นไหลวกลงมาทางตะวันออกเฉียงใต้ผ่านทางด้านเหนือของจังหวัดนครพนม   ผ่านพื้นที่อำเภอศรีสงคราม   เป็นระยะทางประมาณ   90   กิโลเมตร   แม่น้ำสายนี้ไหลวกไปเวียนมา   ทำให้แม่น้ำไหลช้า   และเกิดน้ำท่วมตามฤดูกาล   ลำน้ำนี้จะไหลลงสู่แม่น้ำโขงทางตอนเหนือของอำเภอท่าอุเทน   ที่บ้านไชยบุรี
ลำน้ำก่ำ   ต้นกำเนิดที่หนองหานจังหวัดสกลนคร   ไหลไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้   ผ่านเข้าจังหวัดนครพนมในพื้นที่อำเภอนาแกอำเภอปลาปาก   และอำเภอเรณูนคร   เป็นระยะทางยาวประมาณ   60   กิโลเมตร   แล้วไหลลงสู่แม่น้ำโขงทางตอนใต้   ที่บ้านน้ำก่ำ   อำเภอธาตุพนม
ลำน้ำอูน   ต้นกำเนิดที่หนองหาน   จังหวัดสกลนคร   ไหลไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ผ่านเข้าจังหวัดนครพนมในพื้นที่อำเภอนาหว้า   และอำเภอศรีสงคราม   แล้วไหลลงสู่แม่น้ำสงครามที่อำเภอศรีสงคราม
ลำน้ำยาม   ต้นกำเนิดในท้องที่   จังหวัดสกลนคร   ไหลผ่านท้องที่อำเภอศรีสงครามมาบรรจบกับลำน้ำสงครามที่บ้านปากยาม   ตำบลสามผง   อำเภอศรีสงคราม   จังหวัดนครพนม
นอกจากนี้   ทางตอนเหนือและตอนใต้ของจังหวัดยังมีลำห้วยและหนองน้ำต่าง ๆ ที่สำคัญที่สามารถพัฒนาแหล่งน้ำเหล่านี้มาใช้ประโยชน์ได้  คือ  ลำน้ำยมห้วยลังกา   ห้วยทวย   ห้วยบ่อ   ห้วยหนองเซา   ห้วยกระเบา   ห้วยบางฮวก   หนองญาติ   หนองไชยวาน   หนองสาหร่าย   ลำน้ำเมา   ลำน้ำบัง   ห้วยเซกาใหญ่   เป็นต้น
จะเห็นได้ว่าแหล่งน้ำผิวดินทั้งหมดดังกล่าวข้างต้นนี้   มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ของประชาชนในท้องถิ่นเป็นอย่างมากอยู่ในชั้นที่เรียกได้ว่า   เป็นจังหวัดที่อุดมไปด้วยทรัพยากรทางน้ำจังหวัดหนึ่ง   มีคำเล่าขานกันว่าหากจะกินปลาก็เพียงนั่งเรือไปในลำน้ำเอาไม้กระทุ่งน้ำปลาตกใจก็กระโดดเข้าลำเรือจนเหลือพอที่จะกินแล้ว    หรือคำเล่าอีกเรื่องหนึ่งคือ   ชื่ออำเภอปลาปาก   คำว่าปากมาจากเว้าหรือพูด   คือปลาในลำคลองมีมากจนได้ยินเสียงเหมือนปลาพูดหรือปลาปาก   จึงได้ชื่ออำเภอปลาปากมาจนทุกวันนี้   แต่เนื่องจากการใช้น้ำยังเป็นแบบธรรมชาติ   ทรัพยากรส่วนนี้จึงยังไม่เกิดประโยชน์เท่าที่ควร   นับวันแต่จะถูกทำลายลดความอุดมสมบูรณ์ลงไป   เช่น  ปลาน้ำจืดเคยอุดมสมบูรณ์เคยเลือกขนาดและชนิดมาบริโภคตามใจต้องการ   อาหารป่า   พืชผักตามริมน้ำก็ลดน้อยถอยลงอย่างรวดเร็ว   ถึงขนาดอาจะเรียกได้ว่าขาดแคลนในปัจจุบัน   สามารถพัฒนาแหล่งน้ำเหล่านี้มาใช้ประโยชน์ด้านการเกษตร   การเลี้ยงสัตว์   การอุตสาหกรรม   การอุปโภคบริโภค   ตลอดจนเป็นแหล่งประมงน้ำจืดที่สำคัญเท่าที่ควร   และมีข้อเสียประการหนึ่ง   คือ   แม่น้ำเหล่านี้   ส่วนใหญ่ไหลลงสู่แม่น้ำโขง   ในฤดูน้ำลดช่วงตั้งแต่เดือนตุลาคมเป็นต้นไป   น้ำในแม่น้ำโขง   และลำน้ำต่าง ๆ  จะลดลงอย่างรวดเร็ว   ทำให้พืชไร่ริมฝั่งเหี่ยวเฉาได้เร็วเกษตรกรต้องระมัดระวังการให้น้ำไม้ผลหรือไม้ยืนต้นที่ปลูกใหม่