หมากคล้องช้าง Posted in วิถีชีวิต ประเพณีและวัฒนธรรม หมากคล้องช้าง หมากคล้องช้าง คลองช้าง เป็นการละเล่นอย่างหนึ่งที่ชาวบ้านในชนบทของจังหวัดนครพนมใช้เล่นในงานศพ เป็นการละเล่นง่าย ๆ ในหมู่คนหนุ่มสาว อาจถือเป็นการเล่นเพื่อความคุ้นเคยต่อกันและกัน หรืออาจเป็นการเล่นเพื่อลบภาพแห่งความโศกเศร้าของเข้าภาพลงบ้าง นอกจากนั้นยังเป็นการละเล่นเพื่อดึงดูดให้แขกกที่มาในงานศพได้อยู่คบงันนาน ๆ เพื่ออยู่เป็นเพื่อนเจ้าภาพอีกทางหนึ่งด้วย ปัจจุบันการละเล่น คล้องช้าง กำลังสุสูญหายไปจากความทรงจำของช่าวจังหวัด นครพนมแล้ว เนื่องจากขาดผู้สือทอดโดยเฉพาะหนุ่มสาวในยุคปัจจุบันมีค่านิยมที่เปลี่ยนไปหันไปนิยมการละเล่นอย่างอื่นซึ่งเป็นวัฒนธรรมด่างขาติ จึงเป็นที่ส่าเสียดายอย่างยิ่งถ้าหากการเล่นคล้องช้าง ไดสูญหายไปจากความทรงจำของชาวจังหวัดนครพนม ความเป็นมา ของการละเล่นคล้องช้าง จากการได้ศึกษาและสอบถามข้อมูลเกี่ยวคับความเป็นมาของการเล่น คล้องช้าง นางสวาท เทพกรรณ์ อายุ 70 ปี ชาวบ้านที่ควายตำบลอาจสามารถ อำเภอเมืองนครพนม จังหวัดนครพนม เล่าว่าการเล่นคล้าองช้างนั้นเกิดชึ้นตั้งแต่สมัยใดไม่ปรากฎ แต่เท่าที่ทราบมานั้นเป็นการละเล่นที่หนุ่มสาวใช้เป็นสื่อในการสร้างความคุ้นเคยและหยอกล้อกัน นอกจากจะเล่นในกลุ่มคนคุ้นเคยกันแล้ว ยังเปิดโอกาสไก้แขกหน้าใหม่ที่มาขอร่วมวงเล่นด้วย ก็มีการละเล่นคล้องช้างนั้นจะเล่นเฉพาะในงานศพเท่านั้นจะนำไปเล่นในงานอื่น ๆ ที่เป็นงานมงคลไม่ได้ ดังนั้นจึงเป็นที่น่าสังเกตว่าจะต้องมีสิ่งที่แฝงอยู่ในกิจกรรมการเล่นประเภทนี้บ้างไม่มากก็น้อย เช่น เล่นเพื่อให้ผู้มาคบงันงานศพได้อยู่กับเจ้าภาพนาน ๆ เล่นเพื่อให้เกิดสนุกสนานกลบเกลื่อนเรื่องทุกข์โศกของเจ้าภาพ ล่นเพื่อความสามัคคีระหว่างหมู่คณะและถือเป็นการทดสอบสมรรถภาพ ไหวพริบ และความคล่องตัวของบุคคลได้ด้วย จำนวนผู้เล่น แล่งเป็นทีมๆ ละ 2 คนขึ้นไป โดยแยกทีมขายทีมหญิง (หนุ่มสาว) อุปกรณ์ ผ้าขาวม้า 1 ผืน อาจใข้ผ้าอื่น ๆ แทนก็ได้ ปั้นข้าวเหนียวหรือผลไม้ต่าง ๆ ที่เป็นอาหารช้างได้เข่น กล้วย แตงกวา เป็นต้น วิธีเล่น เสี่ยงทายหรือตกลงกันเพื่อหาทีมที่จะเป็นผู้คล้องช้างกับที่มที่จะเป็นช้างให้ได้ก่อน เมื่อได้ฝ่ายที่เป็นช้างแล้ว ฝ่ายผู้คล้องช้างจะใช้ผ้าขาวม้า 1 ผืน พันให้เป็นเกลียวคล้ายเชื่อกสอดมัดทำเป็นบ่วงตรงกลาง ส่วนขายผ้าทั้ง 2 ข้าง ให้ผู้เล่น 2 คน จับไว้คนละข้าง เพื่อดึงรัดช้าง เมื่อทำบ่วงคล้องช้างไว้แล้วหาปั้นข้าว หรือแตงกวาวางไว้ทางด้านของผ่ายคล้องช้างให้ตรงกับบ่วงที่เตรียมไว้ ฝ่ายเป็นช้างซึ่งอยู่ด้านหน้าบ่วงจะต้องใช้มือแทนงวงช้าง ฉกเอาสิ่งของที่วางอยู่อีกฟากหนึ่งของบ่วง โดยล้วงผ่านบ่วงไปหยิบเอาอาหารช้างโดยเร็ว อย่าให้ฝ่ายคล้องช้างดึงผ้าขาวม้ารัดข้อมือไว้ได้ ฝ่ายคล้องช้างก็จะต้องตั้งสติเตรียมรัดมือผู้เล่นฝ่ายช้างให้ได้ฝ่ายเป็นช้างอาจชวนคุยหรือใช้กลเม็ดหลอกล่อให้ผ่ายคล้องช้างตายใจก็ได้ เพื่อจะได้ล้วงเอาสิ่งของมาไห้ได้ ถ้าหากฝ่ายคล้องข้างรัดมือหรือวงช้างไว้ได้ฝ่ายช้างก็จะถูกลงโทษ ตามแต่ฝ่ายคล้องจะให้ทำ (บางทีขณะที่ผ้าขาวม้ารัดมืออยู่นั้น ฝ่ายชระตะถามถึงความรักว่าเจ้ารักใครต้องตอบให้ตรงความจริง หากบิดผ้าแน่นอีก ต้องตอบว่ารักคนนั้นคนนี้ให้ได้ ผู้แพ้ก็ต้องจำยอม สร้างความสนุกสนานไม่น้อย )ถ้าหากฝ่ายช้างล้วงได้โดยไม่ถูกบ่วงรัดก็เปลี่ยนข้างมาเป็นฝ่ายคล้องช้างต่อไป การละเล่นประเภทนี้ไม่ได้กำหนดเวลาแน่นอน ขอให้ใช้เวลาเหมาะสมไม่ชักช้าจนเกินไปก็นับว่าใช้ได้ ประโยชน์ได้จากการละเล่นคล้องช้าง เป็นการเล่นเพื่อก่อให้เกิดความคุ้นเคยระหว่างหนุ่มสาวถึงขั้นนำไปสู่ความรักได้แต่งงานกันจากการละเล่นนี้ก็หลายคู่ ก่อให้เกิดความสามัคคีในหมู่คณะทำให้เจ้าภาพงานศพลดความโศกเศร้าลงได้อยู่เป็นเพื่อนเจ้าภาพได้นานฝึกสมาธิให้กับผู้ให้กับผู้เล่น รวมถึงการใช้เทคนิควิธีได้ดียิ่งสนุกสนานเพลิดเพลิน ให้รู้จักรับผัดชอบตามกฎกติกา แนะแนวเรื่อง บั้งขั้น →← หมากเสือกินหมู www.nakhonpanom.com Design by ThemesDNA.com Scroll to Top
