พิธีกรรม Posted in วิถีชีวิต ประเพณีและวัฒนธรรม พิธีกรรม พิธีกรรม ประเพณีตีช้างน้ำนอง ตีช้างน้ำนองเป็นพิธีกรรมอย่างหนึ่งของผู้เข้าร่วมแข่งขันเรือยาวในงานเทศกาลออกพรรษาของจังหวัดนครพนม ถือว่าเป็นการร่วมขอขมาพญานาคและเจ้าผู้รักษาดูแลแม่น้ำ เนื่องจากการแข่งขันเรือยาวหรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ส่วงเฮือ นั้นสร้างความแตกตื่นด้วยเสียงดังจากกิจกรรมต่าง ๆ มากมาย ในช่วงเวลาส่วงเฮือถึง 3 วัน ชาวบ้านต่างเชื่อกันว่าบรรดาพญานาคและเจ้าผู้ดูแลแม่น้ำต้องเกิดความรำคาญเป็นแน่ ดังนั้นเมื่อการส่วงเฮือเสร็จสิ้นลงบรรดาฝีพายของเรือทุกลำที่เข้าร่วมแข่งขันหรือส่วงในปีนั้น ๆ จะต้องร่วมพิธีกรรมขอขมาพญานาคและเจ้าผู้ดูและรักษาแม่น้ำในช่วงบ่ายของวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 เรียกว่า ตีช้างน้ำนอง โดยถือว่าเป็นการคารวะที่ท่านได้ให้ความคุ้มครองดูแลไม่พิโรธ อีกทั้งเป็นการบอกกล่าวลาสิ้นสุดงาน ปีหน้าเมื่อถึงเทศกาลจะมีการส่วงเฮืออีกขอให้ดูแลในปีต่อ ๆ ไปด้วย รูปแบบประเพณีตีช้างน้ำนองของชาวนครพนม มี 2 รูปแบบ รูปแบบที่ 1 นำเรือยาวทุกลำที่เข้าร่วมส่วงเฮือผูกโยงต่อกันเป็นแถว หัวเรือและท้ายเรือแต่ละลำชิดกันตั้งขบวนขวางลำแม่น้ำ โดยให้หัวแถวอยู่ฟากหนึ่ง หางแถวอยู่อีกฟากหนึ่งของแม่น้ำ ไม่มีการพายเรือแต่ให้บรรเลงมโหรีตีกลองร้องรำให้ดังสนั่นไปทั่วคุ้งน้ำ ในขณะเดียวกันเรือยาวก็จะค่อยไหลไปตามกระแสน้ำจนถึงหลักชัย ทุกคนก็กล่าวขอขมาขออโหสิที่ได้รบกวนให้แตกตื่นมาถึง 3 วันเป็นเสร็จพิธี รูปแบบที่ 2 มีเรือปะรำพิธีที่มีเครื่องยนต์แรงสูงสามารถลากเรือยาวทุกลำมีผูกโยงต่อกันไปตามลำน้ำ โดยลากเป็น 2 แถว เรือยาวแต่ละลำมีปราสาทผึ้งไว้กลางลำเรือด้วยแต่ละลำบรรเลงมโหรี ตีกลอง ร้องรำเหมือนรูปแบบที่ 1 ในขณะที่เรือปะรำผ่อนเครื่องยนต์ให้ไหลล่องไปตามลำน้ำจนถึงหลักชัยเมื่อขอขมาเสร็จแล้ว เรือปะรำก็เดินเครื่องลากจูงขึ้นไปจุดเริ่มต้นอีกครั้งหนึ่ง แต่เรือยาวคุ้มวัดต่าง ๆ ที่อยู่ท้ายเมืองเมื่อถึงท่าน้ำวัดของตนก็ปล่อยเชือกอำลาเพื่อนผู้ร่วมส่วงเฮือทั้งหลายว่าปีหน้าพบกันใหม่ แล้วนำจตุปัจจัยและปราสาทผึ้งขึ้นไปถวายวัดเรือยาวลำอื่น ๆ ก็ทยอยแยกกันไปเรื่อยเป็นเสร็จพิธี วิวัฒนาการและการเปลี่ยนแปลง ปัจจุบันประเพณีตีช้างน้ำนอง ได้ยกเลิกไปแล้วเนื่องจากผู้ปกครองบ้านเมืองผู้บริหารระดับสูง กรรมการจังหวัด เห็นว่าการจัดกิจกรรมทางน้ำเสี่ยงต่ออันตราย เนื่องจากมีการดื่มสุรามึนเมา บ้างก็มีผู้หญิงและเด็กลงมาร่วมขบวนด้วย อีกทั้งเคยมีเรือล่มทำให้ปราสาทผึ้งเสียหาย เกรงจะมีอันตรายถึงผู้คน ควรเปลี่ยนขึ้นมาจัดขบวนแห่ปราสาทผึ้งทางบกจะเหมาะสมสะดวก และปลอดภัยกว่า ดังนั้นประเพณีตีช้างน้ำนองจึงไม่ปรากฏให้เห็นอีกในปัจจุบัน ที่มาของคำว่า ตีช้างน้ำนอง คำว่า ตีช้างน้ำนอง เกี่ยวข้องกับขบวนแห่ปราสาทผึ้งทางน้ำอย่างไรทำไมชาวบ้านจึงเรียกว่า ตีช้างน้ำนอง เป็นเรื่องที่น่าศึกษาหากจะพิจารณาจากความหมายของคำที่มาผสมกันแล้วก็พอจะมีเค้านำไปสู่ความเข้าใจได้ ตีช้าง น่าจะเป็นคำเปรียบเทียบที่ผู้คนมากมายนำเรือยาวจำนวนมากมารวมกันและร่วมบรรเลงด้วย ฆ้องกลองเป่าแคน ส่งเสียงดังเหมือนโขลงช้างลงเล่นน้ำ น้ำนอง จะมีความหมายเป็น 2 แนวทางคือ น้ำนองหมายถึงน้ำมากหรือน้ำหลากเช่นเดือน 11 น้ำนองเดือน 12 น้ำทรง อีกความหมายหนึ่งคำว่า นอง ภาษาไทยอีสานหมายถึง เสียงดังลั่น เมื่อรวมคำว่า น้ำนอง ก็หมายถึง เสียงดังลั่นหรือก้องไปทั่วคุ้งน้ำ ตีช้างน้ำนอง จึงมีความหมายโดยรวมว่า การจัดงานใหญ่เปรียบได้ว่าเป็นงานช้าง มีการคบงันบรรเลงด้วยการตีฆ้องกลองเป่าแคนมีหมอลำ ทำให้เสียงดังลั่นไปทั่วคุ้งน้ำในฤดูน้ำหลาก ประเพณีตีช้างน้ำนอง ถือว่าเป็นการขอขมาแม่น้ำและพญานาค หรือผู้ดูแลรักษาแม่น้ำ ซึ่งได้ถูกชาวบ้านก่อกวนให้รำคาญหรือแตกตื่นด้วยเสียงดังตลอดระยะเวลาที่เป็นเทศกาลออกพรรษา จึงขอขมาด้วยประเพณีตีช้างน้ำนองในภาคกลางวันและบูชาด้วยประทีปโดมไฟในเวลากลางคืน คือการไหลเรือไฟ แนะแนวเรื่อง การกินอยู่ – อาหารพื้นเมือง →← ศาสนา พิธีกรรม ความเชื่อ www.nakhonpanom.com Design by ThemesDNA.com Scroll to Top
